Yeşilay, dijital oyunlarda kumar ve diğer bağımlılık yapıcı unsurların bağımsız bir komisyon tarafından sıkı bir şekilde denetlenmesini ve kumar sitesi reklamlarının alkol ve sigara reklamlarıyla aynı kategoriye alınmasını talep etti. Bu çağrı, Yeşilay’ın “Dijital Mecralarda Çocukları Bekleyen Tehditler ve Riskler” başlıklı sunumunun ardından gündeme geldi. Sunum, TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Çocuk Hakları Alt Komisyonu üyeleriyle paylaşıldı.
Yeşilay, Türkiye genelinde 120 şubesi ve 107 Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) ile bağımlılıkla mücadeleye devam ederken, dünya genelinde 97 ülkenin Yeşilay’ı Uluslararası Yeşilay Federasyonu çatısı altında birleşti. Sunumda, dijital platformların çocuklar ve gençler için oluşturduğu risklere karşı yasal düzenlemeler önerildi. Bu düzenlemeler, özellikle dijital mecralarda çocukların korunmasına yönelik yeni yasalar ile İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Suçlarla Mücadele Kanunu’nda çocuk odaklı değişiklikleri içeriyor.
DİJİTAL İÇERİK VE OYUNLAR İÇİN YENİ DÜZENLEMELER
Yeşilay, dijital mecralardaki içeriklerin öz denetime bırakılmaması gerektiğini vurguladı. Bu alandaki içeriklerin bağımsız bir kurul tarafından denetlenmesi, sektörde uzmanlaşmış profesyonellerin yer alacağı bir denetim sisteminin oluşturulması gerektiği ifade edildi. Ayrıca, oyunlar ve dijital platformlar için dinamik akıllı uyarı sistemlerinin geliştirilmesi gerektiği belirtildi. Bağımsız jüri sistemlerinin kurularak, oyunların içeriği ve yaşa uygunluğunun değerlendirilmesi gerektiği önerildi.
Özellikle dijital oyunlarda kumar unsurlarının ve bağımlılık yapıcı özelliklerin, bağımsız bir komisyon tarafından sıkı bir şekilde denetlenmesi gerektiği ifade edildi. Kumar sitelerinin reklamlarının, alkol ve sigara reklamlarıyla aynı kategoride değerlendirilmesi gerektiği savunuldu.
Yeşilay’ın önerileri arasında, çocukların dijital mecraları kullanabilmesi için bir yaş sınırının belirlenmesi ve ebeveyn onayının şart koşulması yer aldı. Dijital platformların kullanıcı gizliliğini en üst düzeyde koruyacak şekilde yapılandırılması gerektiği de sunumda vurgulandı. Ayrıca, çocuk dostu medya uygulamalarının geliştirilmesi için sosyal politika fonları oluşturulması gerektiği belirtildi.
KUMAR VE İNTERNET BAĞIMLILIĞI ARTIŞTA
Yeşilay tarafından yapılan bir çalışmaya göre, lise öğrencilerinin internet bağımlılığı puanları, diğer gruplardan daha yüksek çıktı. Hem ortaokul hem de lise öğrencilerinin bağımlılık puanları, yetişkinlerden daha yüksek olduğu görüldü. 2022’de yapılan “15 Yaş ve Üzeri Nüfusta Sağlık Davranış Araştırması”na göre, katılımcıların %15,7’si son bir yıl içinde dijital platformlar üzerinden oyun oynadığını belirtti. Bu katılımcıların %6,3’ü ise oyunların hayatlarına olumsuz etkileri olduğunu söyledi.
2024 yılı itibarıyla Yeşilay Danışmanlık Merkezlerine kumar ve internet bağımlılığı nedeniyle toplam 6.369 başvuru yapıldığı kaydedildi. 2020-2024 yılları arasında kumar bağımlılığıyla ilgili başvuruların oranı %24,47’den %36,67’ye yükseldi. İnternet bağımlılığına yönelik başvurular ise %5’ten %6,19’a çıktı.
İL BAZINDA BAŞVURULAR
Yeşilay’ın açıklamasına göre, kumar bağımlılığıyla ilgili başvurularda İstanbul birinci sırada yer aldı. İstanbul’u, Ankara ve İzmir takip etti. İnternet bağımlılığına yönelik başvurularda da İstanbul ilk sırada yer alırken, Ankara ve Bursa sırasıyla ikinci ve üçüncü sırada bulunuyor. Ardahan, Bayburt, Karaman ve diğer bazı iller ise başvuru sayılarının en düşük olduğu bölgeler arasında.
Yeşilay, riskli davranışların kontrol altına alınabilmesi için öğrencilerin eğitimi ve çocuklara yönelik alternatif etkinlik merkezlerinin artırılmasının önemine dikkat çekti. Ayrıca, deprem bölgesi ve diğer riskli bölgelerde bağımlılıklardan koruyucu çalışmaların artırılması gerektiği ifade edildi.
Yeşilay’ın önerileri, dijital platformlar ve oyunlardaki bağımlılık yapıcı unsurların sıkı denetimini ve çocukların korunmasını amaçlayan kapsamlı bir yasal düzenlemeyi içeriyor. Bu önerilerin hayata geçmesi, dijital bağımlılıkla mücadelede önemli bir adım olabilir.
Fatma TECİRLİ
