Türkiye, zengin mantar çeşitliliği ile dikkat çekiyor. Ülkede, 300’ün üzerinde yenilebilir doğal mantar türü bulunurken, 100’den fazla zehirli mantar türü de yer alıyor. Bu durum, özellikle uzman olmayan kişilerin doğada yetişen mantarları toplamaları konusunda büyük bir risk oluşturuyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, vatandaşları bu konuda bilgilendirerek, yenilebilir ve tıbbi mantar türlerinin üretimini teşvik ediyor.
Mantarlar, bitki ya da hayvan sınıfına girmeyen, kendi başına bir canlı ailesi olarak tanımlanıyor. Dünya genelinde yaklaşık 50-100 bin türü olduğu düşünülen mantarların bazıları, insanların gıda olarak tükettiği değerli besin kaynakları arasında yer alıyor. Ancak, mantarların büyük bir kısmı zehirli olup, yanlış seçimler ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Türkiye’de en çok tercih edilen yenilebilir mantar türleri arasında Kuzugöbeği, Ayı mantarı, Domalan mantarı (Trüf), Kanlıca ve Yumurta mantarı bulunuyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü (OGM) aracılığıyla mantar üretimi konusunda vatandaşlara eğitim veriyor ve teşvikler sağlıyor. Ayrıca, bu alanda yapılan envanter çalışmaları, 150 bin hektarlık alanda 19 adet tıbbi ve yenilebilir mantar türünün varlığını belirlemiş durumda. Bu türlerin ekonomik değeri oldukça yüksek ve ihracat potansiyeli taşımaktadır. Özellikle Trüf mantarı, Türkiye’nin önemli bir ihracat ürünü haline gelmiş durumda.
Türkiye’deki Trüf üretimi, 2014 yılında başlatılan çalışmalarla hız kazanmış ve 2022-2026 yılları arasında yapılan planlar çerçevesinde 1.212 hektar alanda trüf ormanı kurulması hedefleniyor. 2024 yılı itibarıyla, taze veya konserve Trüf ihracatının değeri 15 milyon 44 bin dolar olarak gerçekleşti. Ayrıca, 5 bin 750 kişiye doğadan Trüf toplanması ve farkındalık eğitimi verilmiş durumda.
Zehirli mantarların insan sağlığına olan tehlikesi, bilhassa ilkbahar ve sonbahar yağışlarından sonra daha belirgin hale geliyor. Zehirli mantar türleri arasında Ölüm meleği, Benekli mantar ve Köygöçüren gibi türler yer alırken, bunların kokusu ve tadı bazen cazip olabilir. Bakanlık, zehirli ve zehirsiz mantarların aynı bölgede yetişebileceğini ve bazı zehirli mantarların pişirilse bile zehrini kaybetmediğini belirtiyor. Bu nedenle, bilinçsizce toplanan mantarların tüketilmesi, zehirlenmelere yol açabiliyor. Zehirlenme belirtileri görülen kişilerin en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları ve Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) ile iletişime geçmeleri öneriliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, vatandaşları bilgilendirmek amacıyla broşürler ve eğitim programları düzenlerken, aynı zamanda mantar üretiminin artırılması için teşvik edici projeler yürütüyor. Bu çalışmalar, hem yerel ekonomiyi canlandırmayı hem de Türkiye’nin mantar üretimi alanındaki potansiyelini dünya çapında tanıtmayı hedefliyor.
Fatma TECİRLİ
