Ahmet Turgut Uyar, Türk edebiyatında önemli bir yer tutan ve İkinci Yeni akımının temsilcilerinden biri olarak bilinmektedir. 4 Ağustos 1927 tarihinde Ankara’da doğmuştur. Öğretim hayatına babasının görevlerinden ötürü farklı şehirlerde devam etmiştir. Bursa Askeri Işıklar Lisesi’nden 1946 yılında mezun olmuştur. Yükseköğrenimini ise Askeri Memurlar Okulu’nda yapmıştır. Okuldan sonra memur olarak Posof’a atanmış, ardından Samsun Terme Askerlik Şubesine atanmıştır. Daha sonra Ankara’da Kara Kuvvetleri Komutanlığı Personel Dairesi Başkanlığında üsteğmen olarak görev yapmıştır. Uyar, bu görevinden ayrılarak Türkiye Selüloz ve Kâğıt Sanayisinde çalışmaya başlamış ve buradan 1967 yılında emekli olarak İstanbul’a yerleşmiştir. Bu sırada Cemal Süreya ve Tomris Uyar ile şiir üzerinden mektuplaşmaya başlamıştır. Bu mektuplar olumlu sonuçlanmış ve 1969 yılında Tomris Uyar ile evlenmiştir.
Turgut Uyar, ilk şiir denemelerini ilkokulda yapmıştır. Ortaokul ve lise yıllarında ise günde üç beş şiir, haftada on beş günde bir roman yazmıştır. Bir süre sonra roman yazarken sıkılan Uyar, Alain-Fournier’in Fransız edebiyatının klasiklerinden sayılan Adsız Ülke’siyle Fyodor Dostoyevski romanlarını okumasıyla roman yazmayı bırakmıştır. Şiirlerinde ise lise son sınıfta Ömer Hayyam, Nedim, Yahya Kemal Beyatlı, Tevfik Fikret, Ahmet Haşim gibi şairleri taklit etmiştir.
1947 yılında “Yad” adlı şiiri Yedigün dergisinde yayımlanmıştır. 1948 yılında Kaynak dergisinin başlattığı şiir yarışmasına “Arz-ı Hal” adlı şiiriyle katılmış olup yarışmada ikinci olmuştur. 1950 yılında Kaynak Yayınları tarafından Arz-ı Hal ve Akşam Üzeri Türküsü adıyla ilk kitabı yayımlanmıştır. İkinci kitabı olan ve Nurullah Ataç’ın önsözüyle yazdığı Türkiyem 1952 yılında piyasaya sürülmüştür. 1959 yılında Dünyanın En Güzel Arabistan’ı adlı şiir kitabı çıkmıştır. Kitap, Uyar’ın tema, dil, anlatım biçimi, imge, öz/biçim ilişkisi açısından değişimi yansıtan ilk İkinci Yeni anlayışına sahip kitabıdır.
Turgut Uyar, 1927 yılında Ankara’da doğmuş ve çocukluk yıllarını farklı şehirlerde geçirmiştir. Babasının görevi nedeniyle sık sık şehir değiştiren Uyar, ilk ve orta öğrenimini çeşitli illerde tamamlamıştır. Bursa Askeri Işıklar Lisesi’ni bitirdikten sonra Askeri Memurlar Okulu’nda eğitim almış ve mezuniyetinin ardından Posof’a memur olarak atanmıştır. Daha sonra Samsun Terme Askerlik Şubesi’nde görev yapmış ve ardından Ankara’da Kara Kuvvetleri Komutanlığı Personel Dairesi Başkanlığı’nda üsteğmen olarak çalışmıştır.
Memuriyet hayatından ayrıldıktan sonra Türkiye Selüloz ve Kâğıt Sanayisinde çalışmaya başlayan Uyar, 1967 yılında emekli olmuştur. Emeklilik döneminde İstanbul’a yerleşmiş ve burada Cemal Süreya ile Tomris Uyar ile tanışmıştır. Şiir üzerinden başlayan mektuplaşmaları zamanla derinleşmiş ve 1969 yılında Tomris Uyar ile evlenmiştir.
Turgut Uyar, edebiyat hayatına küçük yaşlarda ilgi duymaya başlamış ve ilk şiir denemelerini ilkokul yıllarında yapmıştır. Ortaokul ve lise yıllarında yoğun bir şekilde şiir ve roman yazmıştır. Ancak Alain-Fournier’in Adsız Ülke’si ile Fyodor Dostoyevski’nin romanlarını okumasının ardından roman yazmayı bırakmış ve tamamen şiire yönelmiştir. Lise yıllarında ise Ömer Hayyam, Nedim, Yahya Kemal Beyatlı, Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim gibi şairleri taklit etmiştir.
Uyar’ın ilk şiiri “Yad” 1947 yılında Yedigün dergisinde yayımlanmıştır. 1948 yılında Kaynak dergisinin düzenlediği şiir yarışmasına “Arz-ı Hal” adlı şiiriyle katılmış ve ikinci olmuştur. 1950 yılında Kaynak Yayınları tarafından Arz-ı Hal ve Akşam Üzeri Türküsü adıyla ilk kitabı yayımlanmıştır. 1952 yılında Nurullah Ataç’ın önsözüyle yayımlanan Türkiyem, Uyar’ın ikinci kitabıdır. 1959 yılında yayımlanan Dünyanın En Güzel Arabistan’ı adlı şiir kitabı, Turgut Uyar’ın tema, dil, anlatım biçimi, imge ve öz/biçim ilişkisi açısından büyük bir değişim geçirdiği ve İkinci Yeni anlayışına yaklaştığı önemli bir eseridir.
Şiir dünyasının derinliklerine ışık tutan, kelimeleriyle yüreklerimize dokunan büyük usta Turgut Uyar, seni ve şiirlerini daima özlemle ve saygıyla anacağız.
Eserleri:
Şiir
1950: Arz-ı Hal
1952: Dünyanın En Güzel Arabistanı
1962: Tütünler Islak
1968: Her Pazartesi
1970: Divan
1974: Toplandılar
1982: Kayayı Delen İncir
Toplu Şiirleri
1981: Toplu Şiirler
1984: Büyük Saat
İnceleme
1984: Bir Şiirden
2009: Korkulu Ustalık
Kübra ÖĞMEN
