Dünya’nın iklimi milyonlarca yıldır buzul çağları ile daha sıcak dönemler arasında gidip geliyor. Bu uzun vadeli değişimlerin, gezegenin yörüngesi ve eksen eğikliğindeki küçük oynamalara bağlı olduğu biliniyor. Milankovitch döngüleri olarak adlandırılan bu süreçlerin ise Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenlerin kütle çekim etkileriyle şekillendiği belirtiliyor.
Gökbilimciler uzun süredir Jüpiter ve Venüs’ün bu döngülerde baskın rol oynadığını kabul ederken, yeni bir analiz Mars’ın da Dünya’nın iklim ritimleri üzerinde şaşırtıcı derecede güçlü bir etkiye sahip olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar, Mars’ın kütlesi sıfır olsaydı Dünya ikliminde 2,4 milyon yıllık “büyük döngünün” tamamen ortadan kalkacağını belirterek, Kızıl Gezegen’in önemine dikkat çekti.
Stephen Kane ve ekibi tarafından yapılan çalışmada, Mars’ın kütlesi sıfırdan mevcut değerinin 10 katına kadar değiştirilerek bilgisayar simülasyonları oluşturuldu. Simülasyonlar, Mars’ın varlığının Dünya’daki mevsimsel düzenlemelerde kritik rol oynadığını gösterdi. En istikrarlı döngü olarak öne çıkan 405 bin yıllık eksantriklik döngüsünün, Mars’tan bağımsız şekilde Venüs ve Jüpiter’in etkileşimiyle sürdüğü belirlendi.
Buna karşın, buzul çağlarını etkileyen yaklaşık 100 bin yıllık daha kısa döngülerin Mars’a büyük ölçüde bağlı olduğu tespit edildi. Mars’ın kütlesi arttıkça bu döngülerin uzadığı ve etkisinin güçlendiği gözlemlendi. Ayrıca Dünya’nın eksen eğikliğini yansıtan ve jeolojik kayıtlarda görülen döngülerin de Mars’ın kütle çekimine duyarlı olduğu kaydedildi.
Araştırmacılar, elde edilen bulguların yalnızca Dünya’nın iklim geçmişini anlamak açısından değil, yaşanabilir gezegenlerin incelenmesi bakımından da önemli olduğunu vurguladı. Buna göre, bir gezegenin iklimi yalnızca yıldızına olan uzaklığıyla değil, aynı sistemdeki komşu gezegenlerin kütle çekim etkileriyle de şekilleniyor. Çalışma, Milankovitch döngülerinin gezegensel bir etkileşim ürünü olduğunu ve Mars’ın bu süreçte beklenmedik derecede önemli bir rol oynadığını ortaya koyuyor.
Özden KARAKAYA
