Akıllı telefonlarımızda bir daha açılmayan fotoğraflar, okunmayan e-postalar, “belki lazım olur” diye saklanan belgeler… Bu dijital yığın, siber güvenlik uzmanlarının “karanlık veri” olarak adlandırdığı büyük bir tehdide dönüşmüş durumda. Üstelik bu tehdit yalnızca bireysel güvenliği değil, küresel ölçekte enerji tüketimini ve çevresel sürdürülebilirliği de etkiliyor.
2024 yılı itibarıyla dünyada depolanan dijital verilerin %55’i aktif olarak kullanılmayan dosyalardan oluşuyor. 2025’te bu oranın %60’ı aşması bekleniyor. Bu görünmez yük, dev veri merkezlerini zorlayarak enerji tüketimini artırırken, karbon salımını da körüklüyor. 7/24 çalışan veri merkezleri, soğutma sistemleriyle birlikte dünya elektrik tüketiminin yaklaşık %1’ini oluşturuyor.
Karanlık veri yalnızca çevresel bir sorun değil, aynı zamanda büyük bir siber güvenlik riski taşıyor. Kullanılmayan eski dosyalar, kimlik bilgileri, şifreler, kişisel yazışmalar ve fotoğraflar, siber saldırganlar için birer fırsat alanına dönüşüyor. Özellikle yapay zeka destekli sahte video (deepfake) teknolojilerinde bu eski veriler sıklıkla kullanılıyor. Masum görünen bir fotoğraf bile dolandırıcılığa, şantaja ya da kimlik avına zemin hazırlayabiliyor.
Dijital temizlik uzmanları, bireyleri bu görünmez yükten kurtulmaya ve veri hijyeni konusunda daha bilinçli olmaya davet ediyor. Kullanılmayan sosyal medya hesaplarının kapatılmaması, eski e-posta kutularının boşaltılmaması veya ikinci el satılan cihazlarda veri silinmemesi, hassas bilgilerin kötü niyetli kişilerin eline geçmesine neden olabiliyor.
UZMANLARDAN DİJİTAL TEMİZLİK REHBERİ:
1. Dosya envanteri çıkarın: Cihazlarınızda ve bulut hesaplarınızda yılda en az iki kez kapsamlı tarama yapın.
2. Güvenli silme araçları kullanın: Önemli belgeleri sadece “sil” tuşuyla değil, veri yok etme yazılımlarıyla kalıcı olarak temizleyin.
3. Eski hesapları kapatın: Aktif olmayan sosyal medya ve e-posta hesaplarınızı kapatarak şifre sızıntısı riskini azaltın.
4. Çift yedek stratejisi: Önemli dosyaları şifrelenmiş harici diskte ve güvenli bir bulut ortamında saklayın.
5. Parolalarınızı güncelleyin: Tüm şifrelerinizi düzenli olarak yenileyin ve mümkünse iki faktörlü kimlik doğrulama kullanın.
Dijital dünyada temizliğe zaman ayırmak, hem kişisel verilerinizi hem de gezegenimizi korumanın en etkili yollarından biri olarak öne çıkıyor.
Fatma TECİRLİ
