Yaklaşık iki yıl önce, Karaman’ın Dereköy civarında mantar toplarken farklı bir bitki fark eden organik tarım işletmecisi Gülşen Kavas, bitkinin fotoğraflarını çekerek Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Biyoçeşitlilik Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çeçen’e gönderdi. Çeçen, bitkiyi inceledikten sonra detaylı fotoğrafları ve örnekleri, bu alanda önemli çalışmaları bulunan Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi Öğr. Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım’a iletti.
Literatür tarama çalışmalarına Yıldırım ve Çeçen’in yanı sıra, Şanlıurfa’da görev yapan biyoloji öğretmeni Doç. Dr. Mehmet Maruf Balos ve Balıkesir Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi öğrencisi, bitki ressamı Hazelnas Varol da katkı sağladı.
TÜRKİYE, YILAN PANCARI TÜRLERİNİN 12’SİNE EV SAHİPLİĞİ YAPIYOR
Karaman yılan pancarı, Biarum cinsinin bir üyesi olup, Akdeniz havzası ülkelerinde yayılış gösteren yaklaşık 22 türle temsil ediliyor. Türkiye, bu türlerin 12’sine ev sahipliği yaparken, bunlardan 4’ü endemik türler arasında yer alıyor. Karaman yılan pancarı ilkbahar-yaz geçişinde çiçeklenirken, yakın akrabası olan dağ yılan pancarı yaz başlarında çiçekleniyor. Türün çiçek organları farklı olup, çiçekleri dağ yılan pancarına göre oldukça küçük.
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Karaman yılan pancarının zehirli bir bitki olduğunu belirterek, çiğ tüketilmesinin zehirlenmelere neden olabileceğini söyledi. Ancak bazı bölgelerde “tirşik” veya “kari” gibi yöresel adlarla bilinen yılan pancarı türlerinin, kaynatılarak ve çeşitli işlemlerden geçirilerek tüketildiğini aktardı.
Karaman yılan pancarının dar bir yayılış alanına sahip olduğunu vurgulayan Yıldırım, bölgede habitat tahribatlarının ciddi sorunlara yol açabileceğine dikkat çekti. Yerel yönetimlerin, Milli Parklar ve akademisyenlerin birlikte koruma çalışmaları yürütmesinin büyük önem taşıdığını ifade etti.
Karaman yılan pancarının bilim dünyasına kazandırılması, Türkiye’nin biyolojik çeşitliliğine önemli bir katkı sunarken, doğa koruma çalışmalarının değerini bir kez daha hatırlattı.
Elif SAĞLAM
