Sultan II. Abdülhamit’in emriyle 117 yıl önce inşa edilen Haydarpaşa Garı, yalnızca demiryolu ulaşımının değil, sanat ve kültürün de merkezi haline geliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı arasında imzalanan protokol kapsamında gar, kültür-sanat faaliyetleri ve müzecilik çalışmaları için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.
Kadıköy rıhtımında yer alan Haydarpaşa Garı’nın yapımına 30 Mayıs 1906’da başlandı ve 19 Ağustos 1908’de hizmete açıldı. II. Abdülhamit’in, demiryolu ağının denizle buluştuğu noktada görkemli bir yapı isteği üzerine Alman mimarlar Otto Ritter ve Helmuth Cuno tarafından inşa edilen gar, yıllar içinde pek çok felakete maruz kaldı.
Birinci Dünya Savaşı sırasında cephanelik olarak kullanılması nedeniyle 1917’de sabotaja uğrayarak ağır hasar gördü. Cumhuriyet’in 10. yılında aslına uygun şekilde yeniden inşa edildi. 1976’da restorasyon gören gar, 1979’da tanker patlamasıyla, 2010’da ise yangınla zarar gördü. 2016’da başlatılan restorasyon çalışmalarıyla çatı katı ve bekleme salonu aslına uygun olarak yenilendi.
DEMİRYOLLARI SANATLA BULUŞUYOR
“Haydarpaşa ve Sirkeci Boğazın Birleştirici Gücü Gar-Kültür-Sanat Projesi” kapsamında, garın tarihi kimliği korunarak modern bir kültür-sanat kompleksine dönüştürülmesi hedefleniyor. Projenin ilk etabının 2026’da tamamlanması planlanıyor.
Haydarpaşa Garı; performans sanatları merkezi, kütüphane, tematik müze, sergi salonları ve sanat-tasarım atölyeleriyle Anadolu Yakası’nın en büyük kültür-sanat durağı haline gelecek. Ayrıca bölgenin yeşil alan ihtiyacına da cevap verecek şekilde canlı bir kamusal alan oluşturulacak.
Marmaray çalışmaları sırasında ortaya çıkan tarihi kalıntılar nedeniyle 2018’de başlatılan arkeolojik kazılarda sona yaklaşıldı. MÖ 5. yüzyıla kadar uzanan buluntuların, Haydarpaşa’da kurulacak Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmesi planlanıyor. Böylece gar, yalnızca kültür ve sanat değil, arkeoloji meraklıları için de cazibe merkezi olacak.
Haydarpaşa Camii ise korunarak ibadete açık şekilde hizmet vermeye devam edecek.
Tayyibe Duygu SAÇAR
