Yale Üniversitesi’nin geliştirdiği kişiye özel kanser aşısı, 9 böbrek kanseri hastasında başarıyla tümörü yok etti. Aşı, bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerini hedef alıyor. Faz 2 çalışmaları sürüyor.
Mart 2019 ile Eylül 2021 arasında yürütülen çalışmada yer alan hastalar, Temmuz 2023’te yapılan üç yıllık takip muayenesinde kansersiz olarak tespit edildi. Bu sonuç, kanser tedavisinde önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
KİŞİYE ÖZEL BAĞIŞIKLIK YANITI
Yale Kanser Merkezi ve Dana-Farber Kanser Enstitüsü tarafından geliştirilen bu yenilikçi aşı, cerrahi müdahale sonrası vücutta kalan kanser hücrelerini hedef alarak sağlıklı dokulara zarar vermeden yok etmeyi başardı. Her hastaya özel olarak tasarlanan aşı, bağışıklık sistemini yalnızca tümöre özgü mutasyonları tanıyacak şekilde programladı.
Çalışmanın başyazarı ve Yale Kanser Merkezi baş araştırmacısı Dr. David Braun, “Bu çalışmanın temel amacı, bağışıklık sistemini doğrudan tümöre özgü hedeflere yönlendirmekti.” diyerek aşının kişiye özel bağışıklık tepkisi geliştirdiğini vurguladı.
BÖBREK KANSERİNDE ÇIĞIR AÇAN BİR GELİŞME
Deneysel aşının odaklandığı kanser türü, en agresif ve ölümcül böbrek kanseri türlerinden biri olan evre 3 ve 4 berrak hücreli renal hücreli karsinomdu (ccRCC). Bu hastalık teşhis edilenlerin %85-90’ında ölümle sonuçlanırken, çalışmadaki 9 hastanın hiçbirinde hastalık nüksetmedi. Bu durum, aşının tekrarlama riskini önlemede büyük bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ MUTASYONLARIN %65’İNİ TANIYABİLDİ
Çalışmanın ilk aşamasında (Faz 1), aşının güvenliği ve hastalar tarafından ne kadar tolere edilebildiği değerlendirildi. Denemeye katılan 9 hasta, toplamda 7 doz aşı aldı (ilk aşamada 5, hatırlatma aşamasında 2 doz). Dört hastaya sadece aşı uygulanırken, beş hasta ipilimumab adlı bağışıklık tedavisi ilacıyla birlikte aşılandı.
Aşı, bağışıklık sisteminin hastaların tümörlerindeki kanserle ilişkili mutasyonların %65’ini tanıyıp tepki vermesini sağladı. Bu süreçte, tümörlerin genetik dizilimi yapıldı, kanser spesifik proteinler belirlendi ve bu proteinleri hedef alacak peptitler laboratuvarda sentezlendi. Ardından bu peptitler birleştirilerek her hasta için kişiye özel bir aşı oluşturuldu.
KANSER AŞISI ONKOLOJİDE DEVRİM YARATABİLİR Mİ?
Onkoloji alanında kanseri tamamen ortadan kaldıracak bir aşı geliştirmek uzun yıllardır büyük bir zorluk olarak görülüyordu. Ancak Yale Üniversitesi’nin geliştirdiği bu kişiye özel kanser aşısı, bağışıklık sistemini kansere karşı etkili bir silaha dönüştürerek tıp dünyasında yeni bir çığır açabilir.
Böbrek hücreli karsinom, dünya çapında en yaygın 10 kanser türünden biri olup her yıl 400 binden fazla yeni vaka tespit ediliyor. ABD’de ise bu sayı yaklaşık 80 bin civarında. Sigara kullanımı, obezite, yüksek tansiyon, genetik faktörler ve ailede böbrek kanseri öyküsü, bu hastalığın gelişme riskini artırıyor.
Çalışmanın sonuçları, bilim dünyasının en prestijli dergilerinden biri olan Nature’da yayımlandı. Ancak aşının kesin etkinliğini belirlemek için daha geniş kapsamlı araştırmalara ihtiyaç duyuluyor. Şu anda Faz 2 denemeleri devam ediyor ve bu aşamada aşı, bağışıklık sistemini güçlendiren Keytruda (pembrolizumab) adlı ilaçla birlikte test ediliyor.
Eğer ileri aşamalardaki denemeler de benzer başarı oranlarına ulaşırsa, kişiye özel kanser aşıları onkoloji tedavisinde devrim niteliğinde bir adım olabilir.
Arife Salman
