Oxford Üniversitesi’nden Dr. Leah Veronese, Shakespeare’in en ünlü eserlerinden biri olan 116. sonesinin nadir bir el yazması nüshasını keşfetti. 17. yüzyıla ait bu kopya, Ashmolean Müzesi’nin kurucusu Elias Ashmole’un kişisel arşivinde, eski bir şiir derlemesinin içinde bulundu. Bu keşfi önemli kılan detaylardan biri, şimdiye kadar bilinen yalnızca ikinci el yazması olması.
Şiir, her ne kadar günümüzde Shakespeare’in en tanınmış dizelerinden biri olarak kabul edilse de, kendi döneminde pek fazla ilgi görmediği düşünülüyor. Ancak bu yeni bulunan versiyon, şiirin zamanla nasıl dönüştürüldüğünü gözler önüne seriyor.
AŞK ŞIIRINDEN SIYASI BILDIRIYE
En dikkat çekici noktalardan biri, bu versiyonun İngiliz İç Savaşı döneminde siyasal bir amaçla yeniden düzenlenmiş olması. Sone, Noel ilahileri ve dönemin siyasi hicivleriyle birlikte derlemede yer alıyor. Ayrıca Henry Lawes tarafından bestelenerek şarkı formuna da uyarlanmış. Bu müzikal versiyonun sözlerine, bugün New York Halk Kütüphanesi’ndeki eski bir şarkı kitabında rastlanıyor. Ancak el yazmasında yalnızca sözler yer alıyor; orijinal dizeler değiştirilmiş ve yedi yeni dize eklenmiş.
Shakespeare’in orijinal açılış dizeleri:
Let me not to the marriage of true minds
Admit impediments; love is not love
Which alters when it alteration finds
Türkçesiyle:
Gerçek zihinlerin birleşmesine engel tanımayayım,
Aşk değildir aşk, değiştiğinde değişen.
Yeni versiyonda şu şekilde değiştirilmiş:
Self-blinding error seize all those minds
Who with false appellations call that love
Which alters when it alterations finds
Türkçesi:
Kendi kendini kör eden yanılgı sarsın o zihinleri,
Değiştikçe değişen şeye aşk diyenleri,
Yanlış adlarla o sevdayı adlandıranları.
Dr. Veronese, el yazmasını incelerken bu dizelerin Shakespeare’in 116. sonesine benzediğini fark ettiğini; ancak katalogda sadece “aşkın sadakati üzerine” olarak tanımlandığı için eserin bugüne dek gözden kaçtığını belirtti. Shakespeare’in adının katalogda geçmemesi ve şiire eklenen satırlar, metnin orijinalinden ayrıldığını ve yüzyıllarca fark edilmediğini gösteriyor.
DÖNEME AYNA TUTAN UYARLAMA
Uzmanlara göre, dizelere yapılan eklemeler yalnızca şarkı formuna uyum için değil, aynı zamanda dönemin politik atmosferine göndermeler taşıyor. Sone’nin kral yanlısı şairlerin bulunduğu bir koleksiyonda yer alması, şiirin aşkı değil, dini ve siyasi sadakati öne çıkaran bir mesaj taşıdığını düşündürüyor.
İngiliz Cumhuriyet rejimi döneminde halk önünde müzikli performanslar yasaklandığı için, besteci Henry Lawes gibi sanatçılar özel evlerde gizli konserlerle sanatlarını icra etmek zorunda kalmıştı. Bu bağlamda el yazması, yalnızca Shakespeare’in eserlerinin nasıl okunduğunu değil, aynı zamanda nasıl dönemin koşullarına göre dönüştürüldüğünü de gözler önüne seriyor.
Arife Salman
