Konya’da yer alan ve kaya içine oyularak inşa edilen Akmanastır, Kapadokya’nın büyüleyici mimarisini anımsatan detaylara sahip. Uzun yıllar askeri bir kışlanın varlığı nedeniyle görünür olmayan bu tarihi yapı, kışlanın taşınmasının ardından gün yüzüne çıktı. Manastır, kilise, şapel, ayazma, rahip odaları ve inziva yerleri gibi bölümleriyle zengin bir kültürel ve dini mirası barındırıyor. Ayrıca, içinde bir mescidin bulunması, farklı inançların tarih boyunca bu mekânda buluştuğunu gösteriyor. Tüf kayaçların oyularak şekillendirildiği bu eser, Konya’nın kadim tarihine yeni bir pencere aralıyor.
İÇİNDE MESCİT BARINDIRIYOR
Sille Mahallesi’nin yakınlarında, tarih ve doğanın iç içe geçtiği eşsiz bir yapıya ev sahipliği yapan Akmanastır, tüf kayaçların kolay işlenebilir dokusundan yararlanılarak inşa edilmiş önemli bir tarihi kompleks. Hristiyanlık kültürünün izlerini taşıyan kilisede, şapel ve ayazma gibi dini mekânlar bulunurken, rahip odaları ve inziva alanları da manastırın ruhani boyutunu yansıtıyor. İlginç bir detay ise, bu tarihi yapının içinde bir mescidin yer alması; farklı inançların zaman içinde aynı mekânda buluştuğuna işaret ediyor. Akmanastır, sadece mimarisiyle değil, barındırdığı çok katmanlı kültürel ve tarihi zenginliklerle de dikkat çekiyor.
Kitabesinden anlaşıldığı üzere 11. yüzyılda yenilenen Akmanastır, Hristiyan tarihine ışık tutan önemli bir yapı olarak öne çıkıyor. Tarihi kaynaklarda “Aziz Khariton Kilisesi” adıyla anılan bu manastır, kaya içine oyulmuş mimarisi ve barındırdığı dini mekanlarla dikkat çekiyor. Kapadokya’nın izlerini taşıyan Akmanastır, hem Hristiyan hem de İslam mirasını bir arada barındırarak, farklı inançların tarihsel kesişimini gözler önüne seriyor.
Boyu 20 metre, genişliği 13 metre olan ve kaya içine oyularak inşa edilmiş bu etkileyici kilise, Bizans mimarisinin dört sütunlu planına uygun bir şekilde tasarlanmıştır. Ortasında yer alan dikdörtgen dört paye, mekânı destekleyen kemerlerle birleşerek yapıya hem estetik hem de sağlamlık katıyor. Bu mimari düzenleme, dönemin sanat anlayışını ve mühendislik yetkinliğini yansıtarak Akmanastır’ın tarihi ve mimari önemini daha da artırıyor.
MEVLANA DA BURADA İBADET ETMİŞ
Tarihi Akmanastır’ın en dikkat çekici bölümlerinden biri, kutsal su kaynağı olan ayazmadır. Dere kenarındaki bir menfezden dar merdivenlerle inilen bu kutsal alan, taşla örülü duvar ve tavanıyla mistik bir atmosfer sunuyor. Tarihi kaynaklarda, Mevlana’nın bu mekânda kaldığı ve ibadet ettiği belirtilmektedir. Bu bilgi, manastırın sadece Hristiyanlık tarihi için değil, İslam kültürü açısından da önemli bir yere sahip olduğunu gösteriyor. Ayazma, inançların ve kültürlerin kesişim noktası olarak adeta tarihin canlı bir tanığıdır.
Akmanastır’ın keşiş odaları, manastır hayatının sade ve ruhani yapısını yansıtan hücre şeklinde tasarlanmış yapılar içeriyor. Kaya içine oyularak oluşturulan bu küçük odalar, keşişlerin inzivaya çekildiği, ibadet ettiği ve sade bir yaşam sürdüğü alanlar olarak dikkat çekiyor. Bu hücresel düzen, dönemin manastır yaşamının disiplinli ve izole yapısını gözler önüne seriyor. Akmanastır’ın bu bölümü, sadece mimari açıdan değil, aynı zamanda manevi atmosferiyle de büyük bir tarihsel öneme sahip.
Akmanastır’ın tarihsel ve manevi zenginliklerinden biri, bölgedeki bir mağaraya atfedilen özel anlamda saklıdır. Manastır kitabesinde, bu mağaraya “Meryem Ana Vaftiz Yeri” adının verilmesinin, Hazreti Meryem’in Hazreti İsa’yı dünyaya getirdiği mağara ile manevi bir bağ kurulduğu inancına dayandığı belirtilmektedir. Bu inanç, manastırın Hristiyanlık tarihi içerisindeki kutsiyetini artırırken, bölgeyi hacılar ve inanç turizmi açısından önemli bir merkez haline getiriyor. Mağara, manevi anlamının yanı sıra mimari ve dini bir sembol olarak da dikkat çekiyor.
Akmanastır, 1927 yılından itibaren 47. Mühimmat Bölük Komutanlığı Şehir Er Ali Bağcı Kışlası sınırları içinde muhafaza edilmiştir. Uzun yıllar askeri alan içinde kalan bu tarihi yapı, bu durum sayesinde dış etkenlerden korunmuş ve büyük ölçüde özgünlüğünü koruyarak günümüze ulaşmıştır. Kışla alanının taşınmasının ardından gün yüzüne çıkan manastır, Konya’nın saklı tarihi miraslarından biri olarak yeniden keşfedilmiş ve dikkatleri üzerine çekmiştir.
T. Duygu Saçar
