Çocuk hakları Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilen “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”(CRC) tarafından belirlenmiştir. Sözleşmeye göre temel alınan bazı haklar şunlardır: Yaşama, eğitim ve sağlık hakkı. Bu haklar; her insanın 18 yaşına kadar çocuk sayılacağı temeliyle güvence altına alınmıştır. Temel haklardan bahsedecek olursak yaşama hakkı sözleşmede; her çocuğun temel hakkı olup herkesin ilk görevinin bu hakkı korumak olduğunu ifade ederek çocuğa, ailesiyle yaşama hakkını da tanımıştır. Ailenin çocuğa bakamadığı durumlarda da çocuk bu durumdan zarar görmesin diye ona başka bir bakım sağlanması gerektiğine de değinmiştir. Yaşayan her insanın bir ismi, vatandaşlığı olduğu gibi çocukların da bunlara sahip olmaları en temel insanlık haklarındandır. Her devlet, çocuk doğduğunda ismini kaydeder ve çocuğa bir kimlik verir. CRC, yaşama hakkının bir çocuk için ne kadar önemli olduğunu maddelerinde bu şekilde açıklamıştır. Beraberinde gelen temel haklardan sağlık hakkından da anlaşılacağı üzere elbette yaşayan her çocuk, sağlıklı olmayı da hak eder. Sağlık hakkı da; her çocuğun sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı olduğunu ve sağlık koşullarına dikkat edilerek hastalanan her çocuğun tedavi edilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Yaşayan ve sağlıklı olan her çocuk muhakkak ki eğitim hakkına da sahip olmalıdır. Sözleşme 32. maddesinde: ”Çocukların okula gitme hakkı vardır. Onlar yetişkinler gibi çalıştırılamazlar.” diyerek çocuklara verilecek olan eğitimin de onların gelişimini en fazla ölçüde sağlayacak düzeyde olması gerektiğini vurgulamıştır.
Sözleşmede temel alınan hakların yanında ifade ve katılım hakkına da ; her çocuk görüşlerini serbestçe ifade etme, kendisini ilgilendiren konularda görüşlerinin dikkate alınmasını isteme hakkına da sahiptir diyerek bu hakka da ayrıca önem vermiştir.
En güzel örneğini; dünyada çocuğa verilen önemin bir simgesi olarak ülkemizde kutlanan 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda görmekteyiz. Atatürk; çocukların, milletimizin geleceğini ifade ettiklerini düşünerek çocuğa atfedilen önemi anladığımızda, aslında haklarına da saygılı davranacağımızı bizlere göstermiştir.
Yağmur İlayda GÜLER / Beyza YILMAZ
