Günümüzde teknolojinin yaygınlaşması ile birlikte telefon, bilgisayar, tablet gibi teknolojik aletler hayatımızın birer vazgeçilmezi haline geldi. Bu teknolojik aletler her ne kadar hayatımızı kolaylaştırıp yararlı olsalar da yararın yanında zararı da beraberinde getirmiş durumda. En büyük zararlarından birisi de ekran bağımlılığı. Ekran bağımlılığı, uzun süre internet ve sosyal medya da vakit geçiren bunun yanında video oyunu oynayan bireyin uygun olmayan davranışlarla karakterize olması sonucu oluşan bir tür bağımlılık. Video oyunları beyinde alkole ve uyuşturucuya benzer tetiklemeler sonucu bireyde mutluluk hissi uyandırıyor. Ekran bağımlılığının zararları sadece psikolojik ve fiziksel boyutta kalmıyor, Mavi Balina ve Huggy Wuggy gibi bazı bilgisayar oyunları çocukları ölüme kadar götürebiliyor.
EN BÜYÜK BELİRTİSİ İNTERNETTE GEÇİRİLEN SÜRE
Uzmanlar, dijital bağımlılık belirtileri olarak, internet oyunlarıyla çok fazla meşgul olmak, internetten ya da oyunlardan uzaklaşılınca çeşitli sıkıntılar yaşamak, ekran süresinin gittikçe artması, oyun oynama isteğini durduramama, sosyal medya platformlarını kullanmayı durduramama, kişinin hobilerini bırakması ve bundan dolayı psikolojik sorunların yaşandığının görülmesine rağmen yine de aşırı internet kullanımına devam etmesi, bütün olumsuz duygularını atarak sanal dünyada kendisine olumlu bir dünya yaratmaya çalışması olarak ifade ediyor.
Uzmanlar, çevrim içi oyunların çoğunun şiddet, saldırganlık öğeleri içerdiğini ve oyunlarda hırsızlık, gasp, taciz, tecavüz, cinayet, katliamın oldukça normal davranışlar olarak gösterildiğini, internetin sağlıksız ve bilinçsiz kullanımının, çocuk ve gençleri cinsel içerikli mesajlaşma, pornografi, çocukları cinsel amaçlı kandırmaya yönelik girişimler gibi risklerle karşı karşıya bıraktığının altını çizdi. Bu nedenle ebeveynlerin, teknolojik gelişmeleri yakından izlemeleri, çocuklarının en çok ziyaret ettikleri siteleri ve kullandıkları uygulamaları ve oynadıkları oyunları bilmeleri ve internette geçirdikleri süre ve internet kullanım amaçları hakkında mutlaka bilgi sahibi olmaları gerektiğini belirtiyor.
ÇOCUKLARDA OLUMSUZ ETKİSİ DAHA FAZLA
Ekran ile tanıştıktan sonra ilk doyum ve hazzı alan çocukların davranışları üzerinde olumsuz etki oluşturduğuna dikkat çeken uzmanlar, ebeveynler veya çocuklara bakım verenler, çocuklarını ekranla tanıştırdıktan sonra, aslında çocukların sessizleşmesi, bir köşede sessizce oyun oynaması, ebeveynlerin veya bakım verenlerin işine geldiğini fakat yarın bu çocuk neden konuşmuyor? Neden kamburlaştı? Paylaşımcı değil, özgüveni yok, misafirlere ‘hoş geldin’ diyemiyor, aile içerisindeki iletişimimiz bozuldu, çocuğum ne yediğinin farkında değil gibi söylemlere de hazır olmaları konusunda temkinli olunması gerektiğini söylüyor.
16-26 yaş grubu arasında insanların kullandığı yeni moda oyunların olduğunu ve bunlara ‘dijital savaş oyunları’ dendiğini belirtti. Şiddetin öğrenilebilir bir olgu olduğunu ve bu oyunların da birer öğretici haline geldiğini dile getirdi. Oyunda, savaş esnasında bir kişinin karşısındaki kişiyi başından vurması dopamin ve serotonin etkisi yaratıyor, haz ve mutluluk veriyor ve bağımlılık yapıyor. Dopamin ve serotonin uyuşturucuda olan etkenler. Dolayısıyla literatürde bu tarz oyunlara ‘dijital uyuşturucu’ deniyor. Beyin onu salgılıyor ve bağımlılık yaratıyor. Dijital tehlikeli oyunlar ve kendi alt segmentlerinin, okul öncesinden üniversite sonuna kadar bütün yaş gruplarını doğrudan etkilendiğinin altını çizdi.
OLUMSUZ KİMLİK GELİŞİMİNE YOL AÇABİLİYOR
Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü tarafından Kasım 2018’de Ankara’da düzenlenen “Dijital Oyun Bağımlılığı Çalıştayı Sonuç Raporu”nda yaşına uygun olmayan görüntü ve bilgilerin kişilik bozukluklarına neden olabileceğine değinildi. Raporda, şunlara yer verildi, “Çocuk ve ergenlerin uygun olmayan oyunlarla oynaması, yaşına uygun olmayan görüntü ve bilgiler nedeniyle psikolojik travmaya, olumsuz kimlik gelişimine, kişilik bozukluklarına, yalnızlaşmaya, yabancılaşmaya, toplumsal olaylara karşı duyarsızlaşmaya, davranış bozukluklarına neden olabilmektedir. Bunun yanı sıra uzun süre hareketsiz bir şekilde oyun oynamaya bağlı olarak solunum ve dolaşım sistemiyle ilgili problemler, obezite, ortopedik rahatsızlıklar, yeme bozuklukları, göz ve görme bozuklukları ile ilgili sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca akademik başarının düşmesine, uyku bozukluklarına ve kişisel hijyenle ilgili problemlere sebep olabilmektedir.”
EKRAN BAĞIMLILIĞI NASIL ÖNLENEBİLİR?
Çocuk ekran bağımlılığı olma yolunda ya da ekran bağımlılığı tanısı almış olarak ilerlediğini ve çocukları bu dönemde dinlememiz gerektiği önerisinde bulunuyor. Onları reddetmek yerine sevgi, şefkat göstererek onların istediği dilde konuşmalı. Onların da birer birey olduğunu, sözlerinin de önemsenmesi gerektiği” tavsiyesinde bulunuyor.
Çocukların istenmeyen davranışlar göstermesini engellemek için ekran süresini azaltmak gerektiğini söyleyen uzmanlar, Bunun gerçekleşmesinin, çocuğun yaşadığı ortamdaki kişilerin ekran süresinin azalmasına bağlı olduğunu. Ekran süresi yüksek olan çocukların anne babalarının da ekran süresinin yüksek olduğunu ortaya koyduğunu belirtiyor. Fatih UĞURLU
