Son iki yıl, küresel sıcaklıkların beklenmedik bir şekilde artmasıyla rekorlar kırdı. Bilim insanları, fosil yakıtların yanması sonucu salınan sera gazlarının, özellikle karbon dioksitin, bu sıcaklık artışlarında önemli bir rol oynadığını belirtiyor. Ancak bu olağanüstü ısınmanın tam olarak hangi faktörlerden kaynaklandığı hala tartışma konusu.
KÜRESEL ISINMANIN NEDENLERİ
Küresel ısınmanın temel sebebi, uzun yıllardır fosil yakıtların yakılması sonucu atmosfere salınan karbon dioksit ve diğer sera gazları. Bu gazlar, Dünya’nın yüzeyine yakın ısıyı hapsederek atmosferin ısınmasına yol açıyor. Son yıllarda fosil yakıt emisyonları rekor seviyelere ulaşırken, deniz yüzeyi ve hava sıcaklıkları da sürekli olarak artış gösterdi. 2023 yılı, bu trendin zirveye ulaştığı bir yıl oldu ve 2024’ün de benzer şekilde sıcaklık rekorları kırması bekleniyor.
NASA Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Gavin Schmidt, “2023’teki ısınma, diğer tüm yıllardan açık ara öndeydi ve 2024 yılı da benzer şekilde devam ediyor” diyerek durumu vurguladı. Schmidt, bu artışın nedenlerini bilmediklerini, ancak küresel iklim sisteminin işleyişinde bir değişim olup olmadığını değerlendirmenin sürdüğünü belirtti.
DOĞAL İKLİM DEĞİŞKENLİKLERİ VE ETKİLERİ
Uzmanlar, son dönemde yaşanan sıcaklık artışlarının sadece insan kaynaklı etkilerle açıklanamayacağını, doğal iklim değişkenliklerinin de önemli bir rol oynayabileceğini ifade ediyor. Örneğin, 2023 yılı, Dünya’nın soğumasına neden olan ve aşırı ısıyı okyanuslara iten üç yıllık nadir bir La Nina olayı sonrası geldi. Ancak bu soğuma durumunun yerini 2023 ortasında El Nino’nun alması, küresel sıcaklıkları yükseltmeye başladı.
El Nino’nun etkisi, Ocak ayında zirveye ulaşsa da sıcaklıklar, bu dönemin ardından bile yüksek seviyelerde kalmaya devam etti. Kasım 2023, tarihteki en sıcak ikinci ay olarak kaydedildi. Dünya Meteoroloji Örgütü, küresel sıcaklıkların bu kadar yüksek olmasının, mevcut iklim öngörüleriyle açıklanmasının güç olduğunu ve önümüzdeki yıllarda bu durumun daha fazla araştırılacağını belirtti.
OLASI DİĞER ETKENLER
Bazı bilim insanları, 2020 yılında daha temiz deniz yakıtlarına geçişin, bulutların güneş ışığını yansıtma kapasitesini azalttığını ve bunun ısınmayı hızlandırmış olabileceğini düşünüyor. Ayrıca, düşük seviyeli bulutların azalmasının, Dünya yüzeyine daha fazla ısı ulaşmasına neden olabileceği öne sürülüyor. Ancak bu teoriler, daha fazla araştırma ve gözlem gerektiriyor.
Potsdam İklim Etki Araştırmaları Enstitüsü’nden Johan Rockstrom, okyanusların hızla ısındığını ve bunun açıklanmasının güç olduğunu belirterek, “Bu, gezegenin direnç kaybetmeye başladığına dair ilk işaret olabilir mi?” sorusunu gündeme getirdi.
İklim bilimcileri, mevcut verilerle durumun net bir resmini çıkarmanın zor olduğunu ifade ediyor. Bilim insanları, dünya iklim sistemindeki daha derin ve dönüşümsel değişimlerin gözden kaçma riskine dikkat çekiyor. Bu durum, gezegenin geleceği için ciddi bir alarm olabilir.
Son iki yılda yaşanan sıcaklık artışları, iklim krizinin ne denli derinleştiğini ve etkilerinin küresel ölçekte hissedildiğini gösteriyor. Bilim insanları, bu gelişmeleri daha iyi anlamak için daha fazla araştırma yapmayı sürdürüyor, ancak küresel ısınmanın etkilerini azaltmak için hemen harekete geçilmesi gerektiği konusunda hemfikirler.
Fatma TECİRLİ
